Wat betekent het als je te horen krijgt dat er mogelijk op korte termijn 400 tot 450 asielzoekers in Heerenveen worden opgevangen? Wat vinden bewoners van de aanpak en keuzes van de gemeente?Ik ben deze avond te gast bij de inloopbijeenkomst in schaatsstadion Thialf. Het is een zomerse en zonovergoten avond. Even verderop in Heerenveen is het een drukte van belang en zingt een bontgekleurde stoet deelnemers aan de avondvierdaagse uit volle borst. Hier, op de parkeerplaats van Thialf, is het nog stil en hoor ik enkel de vogels zingen terwijl ik de trap oploop naar de ingang van het stadion. Bovenaan staat een vriendelijk glimlachende dame die mij welkom heet bij de inloopbijeenkomst over de mogelijke locaties van een asielzoekerscentrum (azc) in Heerenveen.
Bij binnenkomst ontvang ik een flyer waarop staat dat een azc locatie moet voldoen aan vier criteria:
1. Goede bereikbaarheid. Winkels, voorzieningen en onderwijs zijn goed toegankelijk.
2. Veilig en leefbaar voor zowel de bewoners van een azc als de omwonenden.
3. Passende kwaliteit van gebouwen en terreininrichting op de locatie, ook in de toekomst.
4. Goed realiseerbaar. Hoe lang duurt het om het te bouwen en in te richten en hoeveel geld gaat het kosten?
Aan de andere kant van de flyer wordt de lezer uitgenodigd zijn mening te geven en staan drie ‘gedragsregels’ voor deze avond; respecteer elkaars standpunt, vermijd beledigende taal en luister naar elkaar. De dame die mij de flyer geeft, wijst naar een tafel die vol staat met kopjes en twee grote kannen met koffie en thee. “Neem lekker een kopje en kijk vooral rond.”
Het eerste dat opvalt in de centrale hal is de levensgrote plattegrond waarop Heerenveen te zien is. Op de kaart staan acht locaties aangegeven. Vijf in het Heerenveen-roze, dit zijn de locaties die niet voldoen aan de criteria en daarom voorlopig zijn afgevallen. En drie in het blauw. Op basis van de criteria die ook op de flyer staan aangegeven, lijken deze plekken het meest geschikt voor een azc voor 400 tot 450 asielzoekers.
Waarom zoveel bij elkaar?
Geïnteresseerden druppelen binnen. Ze begroeten elkaar en lopen naar de plattegrond. Naast de plattegrond staan twee heren, één van de gemeente en één van de COA. “Kijk ik woon hier”, een mevrouw wijst een blokje aan op de kaart in de buurt van het blauw gemarkeerde Noordplot, de locatie waar met Pinksteren de kermis stond. “En ik snap best dat die mensen een plekje nodig hebben, maar waarom zoveel bij elkaar? Kunnen ze niet verspreid worden over meerdere locaties? Dat zou flink kunnen schelen op de druk in de directe omgeving.” De man naast haar knikt instemmend mee. “Mijn zus heeft nu al veel overlast van alle bezoekers van het Abe Lenstra Stadion. Als er zoveel mensen bijkomen wordt dat alleen maar erger. Daarbij vind ik het ook heel vreemd dat het een plek persé dicht in de buurt van het centrum moet zijn. Ik wilde zelf ook wel in het centrum wonen, maar kreeg een plek dáár – hij wijst op de kaart richting het ziekenhuis. Heel mooi wonen hoor, maar ik ben slecht ter been, er werd voor mij ook niets geregeld vanuit de gemeente en ik heb dus zelf alles moeten opbouwen, ver van het centrum.”
Noord het afvoerputje van Heerenveen
De meneer rechts van mij kijkt met een schuin oog op mijn badge. “U bent tekstschrijver? Mag ik u in dat geval even iets laten zien?” Ik word aan mijn mouw meegetrokken de grote ruimte naast de centrale hal in. Hier zie ik per blauwe locatie ook een enorm grote plattegrond staan. Hij stopt voor de kaart van Noordoost, de locatie in de buurt van de McDonalds. “Ik heb het gevoel dat Noord het afvoerputje van Heerenveen is”, begint hij zijn verhaal. En met drukke armbewegingen wijst hij mij verschillende plekken op de kaart aan. Een medewerkster van de gemeente luistert aandachtig met ons mee en maakt notities op een post-it briefje. “Hier hebben we al Oekraïense vluchtelingen in het Hajé hotel, wat overigens heel goed gaat want die mensen mogen werken, maar daar gaat het nu even niet om. Daar zit de GGZ, hier staan scholen en daar komen 50 nieuwe huurwoningen. Er is al veel verkeersdrukte en dan ook nog een azc erbij. Het is écht veel te veel, dat wordt gewoon een puinhoop.” De medewerkster vraagt of meneer misschien een andere locatie in gedachten heeft, eentje die beter zou kunnen passen. “Jazeker! Meerdere zelfs.”
Eerst het azc, daarna woningbouw
Een meneer die tijdens het betoog was blijven staan, haakt bij het gesprek aan en wijst naar de witte ruimte aan de linkerkant van de kaart. “Waarom gaat de gemeente niet hier een nieuw azc bouwen? Hier is namelijk nog niets. Als je al ergens woont en er komt een azc, dan is dat niet fijn. Maar als je nu eerst het azc bouwt met passende voorzieningen erbij en dan later ook woningen, dan hebben mensen zelf de keuze om daar te gaan wonen.” Beide heren kijken verwachtingsvol naar de medewerkster van de gemeente. Zij geeft aan dat dit mooie ideeën zijn en vraagt of de heren ze ook willen delen bij haar collega’s aan de tafel voor alternatieve locaties. “Ik heb alles zo goed mogelijk meegeschreven want we vinden uw mening belangrijk. Bij die tafel – ze wijst naar de overkant van de ruimte – staan mijn collega’s. Zij verzamelen alle plekken die mensen aangeven.” De mannen vervolgen al wandelend naar de overkant van de zaal hun gesprek.
Geen feestje
Ik loop door naar de tafel van Re-Care, een van de organisaties die vanavond naast het COA, Vluchtelingenwerk Nederland, Caleidoscoop, de GGD en de politie ook aanwezig is en vraag de medewerkers hoe de avond tot nu toe voor hen is. “We hebben wel een paar mensen gesproken, maar de bezoekers komen toch voornamelijk voor de locaties om hun mening te geven en zorgen te delen. Het valt daarbij op dat veel mensen vanuit eigen belang aanwezig zijn. En dat is logisch. Het schrikbeeld wat leeft is de situatie in Ter Apel en dat wil je natuurlijk niet in je eigen buurt. Maar dat is een uitzonderlijke situatie, in vrijwel alle azc’s in Nederland gaat het gewoon goed.”
Een stel van halverwege de twintig jaar vangt de laatste zin op en blijft staan. De jongen kijkt bedenkelijk. Ik vraag hen waarom zij hier vanavond zijn. “Ik las in de buurt WhatsApp over de mogelijke komst van een azc recht tegenover ons huis” beantwoordt de jongen mijn vraag. “Ik heb zelf jarenlang in een azc gezeten en ik kan je zeggen, dat is geen feestje. Niet voor de bewoners, maar ook niet voor de buurt.” Zijn vriendin geeft aan dat ze inderdaad vanuit eigen belang hier nu staan. Zij is bang dat de keuze voor de locatie al gemaakt is en dat deze bijeenkomst nergens meer toe leidt.
Spannend
Ik haal een vers kopje koffie, kijk wat rond in de centrale hal en spreek een aantal raadsleden. Ik hoor dat niet iedere partij het eens is met de keuze voor de blauwe locaties. Bij de grote plattegrond is het inmiddels flink druk. Drie rijen dik staan mensen te kijken en met elkaar te praten. Ook hier zijn de meningen verdeeld. Eén ding hebben de voor- en tegenstanders wel met elkaar gemeen en dat is dat ze benieuwd zijn naar de veiligheid. “Ik ben bang voor grote groepen die uit verveling rond gaan hangen in de stad”, zegt een mevrouw gekleed in een lange roze jurk. “Dat gebeurt nu al bij het viaduct bij het spoor. Als daar meerdere donkere mannen bij elkaar staan, vind ik het spannend om langs te fietsen.” Een dame op gympjes herkent dit niet en vraagt haar of er misschien iets vervelends is gebeurd. “Nee dat niet, maar het gaat mij erom dat het wel zou kúnnen gebeuren, dat vind ik geen fijn idee.”
Rotte kies
Ik vraag aan de meneer van de gemeente die ik al een tijdje naast de grote plattegrond heb zien staan, of hem iets is opgevallen in dat wat de mensen aan hem vragen. “Wat ik veel hoor is dat mensen de locatie Bos Tuin en Dier aanwijzen als de meest ideale plek voor het azc. Op zich logisch, het is een locatie die bekend staat als ‘de rotte kies van Heerenveen’. Het zou er enkel op vooruit kunnen gaan, geven de mensen aan. Deze plek is nu om financiële redenen afgevallen. Het gaat simpelweg teveel geld kosten voor het COA om hier een goed azc neer te zetten.” Een mevrouw knikt hard ‘ja’ mee en neemt het woord. “Ja, ik zie dit ook als de beste optie. Ik hoop dat de gemeente deze locatie wil heroverwegen. Geld is maar geld. Als er zóveel inwoners zijn die dit ook een perfecte plek vinden voor een azc, dan kan het een echte win-win situatie worden.”
Onbekend maakt onbemind
Plots is er enig tumult dat wordt veroorzaakt door een groepje mannen die in de grote ruimte bij de plattegrond van locatie It Fean Plantsoen staat. Met steeds hardere stemmen is duidelijk te horen dat ze het als buurtbewoners ‘ronduit belachelijk’ vinden. Burgemeester Tjeerd van der Zwan komt snel op de mannen afgelopen en probeert de felheid te sussen. Ik kijk van een afstandje toe. Een wat oudere heer met warrig, spierwit haar geeft aan dat hij ze wel begrijpt. “Onbekend maakt onbemind. De menselijke maat ontbreekt nog”, zegt hij rustig glimlachend tegen mij. Ik kijk hem verrast aan. “Weet u”, vervolgt hij, “ik heb jaren persoonlijke ervaring met asielzoekers. Ik heb aan ze mogen lesgegeven, onder andere als informaticadocent. Later ben ik ook veel betrokken geweest bij Vluchtelingenwerk. Ik heb in al die jaren ervaren dat je heel veel kunt leren van een andere cultuur en dat je de komst van een azc ook positief kunt benaderen. Mijn advies aan de gemeente is dat ze een klankbordgroep opstellen. Daarmee kun je nog meer informatie uit de omwonenden halen.” Ik wijs hem naar de ideeëntafel en vraag, net zoals ik de gemeentemedewerkster eerder hoorde doen, of hij dit idee ook daar wil doorgeven. “Dat zal ik beslist doen mevrouw”, en met een sierlijk knikje loopt hij van mij weg.
Dubbel gevoel
Bij de plattegrond van locatie It Fean Plantsoen is de rust weer terug. Ik vraag een mevrouw die een weg volgt met haar vinger op de kaart of zij het daar kent. “Ja. Dat kleine zwarte blokje daar, dat is mijn huis. En dat daar is het Bornego College. Daar zit mijn dochter nu op school. En als dat azc er pal naast komt te staan, wat een heel raar idee is, dan haal ik haar van die school af!” Ze kijkt mij stellig aan. “Waarom?”, vraag ik haar vriendelijk. “Wat verwacht u dat er gaat veranderen?” Ze kijkt naar mijn badge. “Belooft u dat u mijn naam niet gaat opschrijven?” Ik bevestig haar dat ik dat niet zal doen. Ze zucht en vervolgt haar verhaal. “Ik vind het zo’n lastige situatie. Eigenlijk wil ik hier helemaal niet over na hoeven te denken en tegelijkertijd gun ik andere mensen ook hun geluk. Dat geeft een heel dubbel gevoel. Ik wil ook helemaal niet discrimineren, maar dat doe je al snel als je hier iets over zegt, daarom wil ik ook niet met mijn naam genoemd worden. Zo’n azc moet je gewoon niet naast een school zetten. Daar krijg je alleen maar ellende van. De jeugd van nu is toch al anders dan vroeger. Ze zijn zo gemakkelijk te beïnvloeden. Ik ben het eens dat je mensen moet helpen die op de vlucht zijn door oorlog in hun land. Maar je hebt ook zoveel van die gelukszoekers. Het maakt nogal een verschil of er allemaal gezinnen komen of alleen jonge mannen. En ik weet niet of de gemeente daar een keuze in kan of mag maken. Maar hoe dan ook, als dat azc daar naast het Bornego College komt te staan dan weet ik twee dingen zeker; dat mijn dochter naar een andere school moet en dat ik ’s avonds de hond niet meer in mijn eentje ga uitlaten. Veiligheid boven alles.”
Mooie mix van mensen en meningen
Nadat de laatste bezoeker met een even vriendelijke glimlach is uitgezwaaid als dat hij was verwelkomd door de dame bovenaan de trap, tref ik burgemeester Tjeerd van der Zwan in een ruimte waar alle medewerkers van de aanwezige organisaties van deze avond bij elkaar zitten. Er wordt opgewekt met elkaar gepraat met een glaasje bier of fris in de hand. Ik vraag de heer Van der Zwan hoe hij persoonlijk terugkijkt op deze avond. “Het was een mooie mix van mensen en meningen. Ik vind het fijn dat iedereen op een respectvolle manier met elkaar heeft gesproken. Grofweg waren de bezoekers onder te verdelen in drie groepen; 1. mensen die het eens zijn, 2. mensen die het eens zijn, maar wel met een aantal randvoorwaarden en 3. mensen die zeggen ‘niet doen!’. Ook vanuit gemeenteperspectief is het een geslaagde avond. Al die verschillende geluiden helpen de gemeenteraad om eind september tot een weloverwogen beslissing te komen.”
De geur van het rondgaande bittergarnituur verleidt ons beiden een hapje van de schaal te nemen. Ik zwaai naar de vele medewerkers en vrijwilligers die ik deze avond heb gesproken en loop door een inmiddels weer stil en leeg Thialf de warme avondlucht in.
Blijf op de hoogte van alles wat speelt rond het AZC in Heerenveen. Schrijf u in voor de nieuwsbrief azc en mis niets.
