Veelgestelde vragen Omgevingsvisie

Een belangrijke verbetering van de nieuwe wet is dat de leefomgeving meer in samenhang wordt ingevuld. Dat betekent dat bij het maken van plannen ook thema’s worden betrokken zoals: energie, duurzaamheid, sociale en maatschappelijke uitdagingen. De bedoeling is dat hiermee de kwaliteit van de leefomgeving verbetert en dat betere besluiten worden genomen over de invulling van de buitenruimte.

Een ander verschil is dat gemeenten in hun omgevingsplannen niet alles meer tot in detail vast hoeven te leggen, zoals dat eerder in bestemmingsplannen wel werd gedaan. Door plannen globaler te beschrijven, ontstaat meer ruimte voor initiatiefnemers om hun plannen uit te werken. Zij moeten daar in veel gevallen wel alle belanghebbenden bij betrekken.

Bij een Omgevingstafel gaat u in gesprek over uw plan met bijvoorbeeld inwoners, ondernemers, gemeente, het waterschap, de provincie, het Rijk, de omgevingsdienst en experts. Zo heeft u alle belangen, regels, kaders en nog te doen acties snel helder. Alle partijen denken met u mee, toetsen vooraf uw plan om uw vergunningaanvraag informeel goed voor te bereiden. Met deze werkwijze heeft u al een flinke basis voor uw vergunningaanvraag.

De Omgevingswet zorgt ervoor dat u in veel gevallen kunt meepraten over plannen die in uw buurt worden ontwikkeld. Dat noemen we participatie. Het kan gaan om plannen van bijvoorbeeld uw buren, van ontwikkelaars of plannen van de overheid (gemeente, waterschap, provincie of Rijk).

De Omgevingswet eist dat elke gemeente een Omgevingsvisie en een Omgevingsplan heeft. In een Omgevingsvisie staan de toekomstplannen van een gemeente. In een Omgevingsplan komen alle juridische regels vast te liggen. Hier komen ook de bestaande bestemmingsplannen en diverse lokale regels in te staan. Niet elke gemeente is even ver, maar hebben dan ook tot 2032 de tijd om alle bestemmingsplannen om te zetten naar één Omgevingsplan voor de hele gemeente.

We hebben het vanaf 2011 over een stelselherziening. En uiterlijk 31 december 2029 moet voor alle gemeentelijke gronden in één Omgevingsplan met regels staan omschreven wat mag in een bepaald gebied. Alle stappen staan op de website van het Informatiepunt Leefomgeving omschreven. De Omgevingswet gaat in op 1 januari 2024.

De Omgevingswet is een nieuwe wet, die voor heel Nederland geldt. Hierin staan alle wetten en regels voor de fysieke leefomgeving. Kortom een wet die gaat over alles wat u buiten ziet, hoort of ruikt.

Sinds 1810 zijn veel verschillende wetten en regels gemaakt voor de buitenruimte, zoals voor bodem, water, wegen, milieu, monumenten, natuur, geluid en nieuwbouw. Deze wetten zijn ingewikkeld en ze spreken elkaar soms ook tegen. De losse regels en wetten verhinderen ook vaak de ontwikkeling van innovatieve, duurzame initiatieven. Daarom worden 26 wetten en een paar honderd regelingen op het gebied van de leefomgeving gebundeld in één Omgevingswet.

Op grond van de Omgevingswet is het verboden zonder omgevingsvergunning een (technische) bouwactiviteit uit te voeren. Een omgevingsvergunning voor de technische bouwactiviteit is dus in beginsel altijd verplicht. Onder de Omgevingswet zijn meer (technische) bouwwerken vergunningsvrij. Ook vergunningsvrije bouwactiviteiten moeten voldoen aan de algemene regels uit het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), bijvoorbeeld de regels die gelden voor nieuwbouw en slopen. Bij vergunningsvrij bouwen kan het bevoegd gezag bij strijd met de technische regels repressief (tijdens en na de bouw) handhavend optreden.

Eigenlijk wij allemaal! Inwoners, ondernemers en overheden zijn samen verantwoordelijk voor de kwaliteit en ontwikkeling van onze leefomgeving. Gemeenten leggen in hun Omgevingsplan niet alles meer tot in detail vast, zoals dat eerder in bestemmingsplannen wel zo was. Door plannen globaler te beschrijven, ontstaat ruimte voor initiatiefnemers om hun plannen uit te werken. Zij moeten daar wel eventuele belanghebbenden bij betrekken (participatie). De gemeente krijgt een meer adviserende en toetsende rol.

Inwoners merken misschien in eerste instantie niets van de Omgevingswet. Maar als u iets wilt verbouwen aan uw huis of tuin en u vraagt een vergunning aan, dan gaat dat straks anders dan voorheen. U zoekt de regels op in een nieuw online loket, het Omgevingsloket. In dat loket kunt u controleren of u een vergunning nodig heeft en deze ook direct aanvragen.

De huidige omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen bouwen (vroeger heette dat een bouwvergunning) is een veel aangevraagde vergunning. De Omgevingswet gaat verandering brengen in de omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen, zoals wij die nu kennen onder de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Onder de Omgevingswet zijn voor de activiteit bouwen soms twee afzonderlijke omgevingsvergunningen nodig: een omgevingsvergunning voor een technische bouwactiviteit (1) en een omgevingsvergunning voor een Omgevingsplanactiviteit (2). Deze scheiding noemen we ‘de knip’.

Het Omgevingsloket is een digitaal loket. Hier kunt u vanaf 1 januari 2024:

• zien of er een vergunning nodig is voor uw (bouw)project en welke dat is
• zien of u een melding moet doen
• direct uw vergunningen aanvragen en meldingen indienen
• op een kaart per locatie zien welke regels en beleid er gelden
• zien welke regels voor de geplande werkzaamheden gelden
• een overleg met de gemeente aanvragen
• bij het aanvragen van een vergunning aangeven hoe u heeft geregeld dat anderen meedenken en meepraten, en wat het resultaat hiervan is geweest
• in een overzicht zien welke meldingen en aanvragen u heeft gedaan

Het Omgevingsloket is vergelijkbaar met de website www.ruimtelijkeplannen.nl.

Bij de Intaketafel zitten meer mensen van de gemeente bij elkaar om samen uw plan te bespreken Zo kunnen we samen oplopen en meedenken voordat u uw vergunning aanvraagt. Dat werkt prettig voor iedereen.

Heeft u een vergunning nodig bij een klein of groot plan, dan kunt u die vooraf bespreken met uw gemeente in een verkennend gesprek. Dit kunt u dan aanvinken in het Omgevingsloket of rechtstreeks via de gemeente aanvragen. Dat kan u tijd, kosten en bezwaren schelen. Lees ook de antwoorden op de vraag; Wat is een Intaketafel? en Wat is een Omgevingstafel?

Waar we eerst verschillende bestemmingsplannen hadden, hebben overheidspartijen straks alle regels binnen de eigen leefomgeving in één Omgevingsplan staan. Overheden hebben tot 2032 de tijd om dit plan helemaal in te vullen. Gemeenten werken eerst met een tijdelijk plan. Het is veel werk en kost daarom tijd voordat alles goed is geregeld, zoals de Omgevingswet het bedoelt.

De vergunning voor een bouwactiviteit kan binnen 8 weken worden verleend. Een uitgebreide procedure voor complexe plannen duurt tot 26 weken.

Bij een omgevingsvergunning voor een technische bouwactiviteit wordt het bouwplan getoetst aan de regels voor de technische bouwkwaliteit. De regels voor technische bouwkwaliteit zijn opgenomen in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Deze toets is te vergelijken met de toets, die in het kader van een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen onder de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) plaatsvindt aan de eisen uit het Bouwbesluit 2012.

Nu toetsen we een vergunningsaanvraag onder de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) een aanvraag aan het bestemmingsplan, de bouwverordening, de eisen uit het Bouwbesluit 2012 en de welstandseisen. Als het bouwplan voldoet aan deze eisen dan wordt de omgevingsvergunning verleend. Onder de Omgevingswet kan een initiatiefnemer eerst duidelijk krijgen of het ruimtelijk gezien wel mogelijk is om een bouwplan te realiseren, voordat het plan verder (technisch) wordt uitgewerkt. Dat scheelt tijd. Ook zit de ontwikkelaar als initiatiefnemer in een vroeg stadium bij betrokken partijen aan de tafel, voor de verdere uitwerking van het bouwplan.

Een belangrijke verbetering van de nieuwe wet is dat de fysieke leefomgeving bij het invullen van plannen nog beter thema’s als gezondheid, energietransitie, duurzaamheid, sociale en maatschappelijke uitdagingen meeneemt. De bedoeling is dat de kwaliteit van de leefomgeving verbetert. En dat het proces over de invulling van de buitenruimte versnelt. Daar hebben alle inwoners en ondernemers profijt van. Ambtenaren en inwoners hebben in de toekomst via het Omgevingsloket toegang tot dezelfde informatie. Bovendien gaat het aanvragen van een (omgevings-)vergunning straks sneller, als de vergunningaanvraag vooraf goed besproken is met de betrokken partijen.

Net als bij een verbouwing staat ook nog niet alles meteen op z’n plek. Dat duurt even en het kan ook wel eens fout gaan. Alle losse wetten en regels vallen straks onder één nieuwe wet. Dat is nieuw. Bovendien gaan we als inwoners, ondernemers en overheid anders met elkaar samenwerken. Dat zal in het begin wennen zijn. Uiteindelijk gaan we ervan uit dat met de Omgevingswet de besluitvorming beter wordt en sneller gaat en dat plannen sneller in uitvoering gaan.

Heeft u vragen over de Omgevingswet? Kijk ook op de site van het Informatiepunt Leefomgeving (IPLO), www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl en Wetterskip Fryslân of de Provincie Fryslân.

Na het vaststellen van de Omgevingsvisie, wordt de visie uitgewerkt in het Omgevingsplan en diverse (beleids)programma’s. Ook hier worden inwoners en organisaties bij betrokken. Daarnaast wordt de Omgevingsvisie geëvalueerd en regelmatig bijgesteld.

De ingangsdatum van de Omgevingswet is 1 januari 2024.

Op basis van de Omgevingswet mag de gemeente categorieën van plannen aanwijzen waarvoor een participatieplicht geldt. De raad heeft onlangs besloten om voor alle plannen die niet passen in het bestemmingsplan participatie verplicht te stellen. We gaan hier de komende tijd handvatten voor ontwikkelen die gelden zodra de Omgevingswet in werking treedt.

Volgens de Omgevingswet kan de gemeente wel bepalen dat er een participatieplicht geldt, maar niet welke vorm van participatie wordt gekozen.

Na het ingaan van de Omgevingswet geldt voor de meeste vergunningaanvragen dat de gemeenten binnen 8 weken (na indiening van een volledige en complete aanvraag) een besluit moet nemen. Dat is sneller dan in de huidige situatie. Bij deze reguliere vergunningaanvragen is het college bevoegd om de vergunning te verlenen. Bij grotere bouwplannen geldt een langere procedure van 26 weken. Denk bijvoorbeeld aan een woningbouwplan van meer dan 10 woningen. Bij deze aanvragen geeft de gemeenteraad een (bindend) advies over de vergunningaanvraag.

In elke dorp blijven mogelijkheden om woningen te bouwen, maar wel naar ‘aard en schaal’, wat is er nodig en wat past er in het gebied. In alle dorpen is ruimte voor het invullen van lege plekken (inbreiding), het kwalitatief verbeteren van dorpskernen en het (her)ontwikkelen van leegstaande bebouwing. Wij zien dat de ‘vraagdruk’ in de gemeente wel van plek tot plek verschilt.

De Lelylijn kan grote gevolgen hebben voor de woningvraag en de economische ontwikkeling van de gemeente Heerenveen. Omdat de realisatie van de Lelylijn op dit moment nog niet zeker is, is er voor gekozen deze ontwikkeling nog niet mee te nemen in deze versie van de Omgevingsvisie.

Op het moment dat er meer zekerheid komt over de Lelylijn, wordt dit onderwerp (en de gevolgen daarvan) verder uitgewerkt in een aanpassing van de Omgevingsvisie. Om de Lelylijn niet onmogelijk te maken, is wel rekening gehouden met een ruimtereservering. Daarbij wordt eerst uitgegaan van het tracé van de voormalige Zuiderzeelijn.

In de Omgevingsvisie is veel aandacht voor het vraagstuk van woningbouw. Het bouwen van een toekomstbestendige woningvoorraad is één van de vier kernopgaven waar de gemeente zich tot 2032 op richt. Daarbij willen we zoveel mogelijk bestaande woningbouwlocaties afronden en plekken binnen bestaand bebouwd gebied gebruiken, voordat we nieuwe uitbreidingswijken gaan bouwen. We verwachten dat we met deze locaties de bestaande woningbouwafspraken met de Provincie en de buurgemeentes kunnen invullen.

Een aantal ontwikkelingen kunnen de vraag naar woningbouw in onze gemeente versnellen. Denk aan (een combinatie) van de volgende factoren:

• Een blijvende druk op de woningmarkt in de Randstad;
• De realisatie van de Lelylijn, waardoor de woon-werkafstand met de Randstad en Groningen substantieel wordt verkort;
• Een toename van de hoeveelheid mensen die thuiswerken, waardoor er misschien een trek van drukkere regio’s naar de landelijk gebieden op gang komt.

Wanneer deze ontwikkelingen meer zichtbaar worden, kijken we naar nieuwe uitbreidingslocaties in de gemeente.

De kwaliteit en veerkracht van de het landelijk gebied is een belangrijk thema in de Omgevingsvisie. Het is één van de vier kernopgaven waar de gemeente zich tot 2032 op richt. Samen met boeren, organisaties die terreinen beheren en inwoners willen we de landschappelijke kwaliteiten beschermen en versterken. Tegelijkertijd beseffen we dat het landschap niet stil staat en zich door de tijd heen altijd heeft aangepast aan nieuwe maatschappelijke behoeftes.

In de gemeente Heerenveen is sprake van verschillende landschapstypen. We kennen onder andere het open veenlandschap rond Aldeboarn en Akkrum, de veenpolder rondom Aengwirden, het bosrijke landgoederenlandschap rond Oranjewoud en het beekdal van de Tjonger. De Omgevingsvisie beschrijft  de kwaliteiten van deze landschappen, zodat we hier optimaal rekening mee houden bij nieuwe ontwikkelingen.

Dat het landschap één van onze kernkwaliteiten is, betekent niet dat er nooit iets zal veranderen. Dat het landschap één van onze kernwaarden is, betekent niet dat er nooit iets zal veranderen. Het betekent wel dat we bij ontwikkelingen aandacht hebben voor behoud en versterking van het landschap. Kleinschalige ontwikkelingen kunnen worden ingepast in het landschap. Bij ontwikkelingen met een grotere schaal kijken we ook naar het maatschappelijk belang en stellen we als voorwaarde dat er ook wordt geïnvesteerd in het landschap. En er zijn ook ontwikkelingen die geen maatschappelijke belang dienen en niet passen bij de landschappelijke kernkwaliteiten. Daar werken we als gemeente niet aan mee.

Deze Omgevingsvisie richt zich op het jaar 2040. De samenleving en leefomgeving verandert continu. Dit vraagt om een flexibele aanpak. De Omgevingsvisie is een dynamisch document. Op gezette tijden wordt de visie op ondergeschikte delen aangepast (denk aan een APK). Elke vier jaar worden de opgaven weer bekeken en kunnen grotere wijzigingen in de visie plaatsvinden. Dus ja, de visie wordt tussentijds wel aangepast. De stip aan de horizon (voor 2040) blijft daarbij steeds hetzelfde.

Kernopgaven zijn de onderwerpen waar de gemeente samen met anderen tot 2032 mee aan de slag moet om in 2040 de beoogde ambities te halen. In de Omgevingsvisie zijn de volgende vier kernopgaven uitgewerkt:

1. Werken aan Heerenveen als (boven)regionaal centrum voor (top)sport, werk en voorzieningen.
2. Bouwen aan toekomstbestendige woningen.
3. Zorgen voor gezonde, klimaatbestendige en leefbare wijken en dorpen.
4. Versterken van de kwaliteit en veerkracht van het landelijk gebied.

In bestemmingsplannen staan de bouw- en gebruiksmogelijkheden van gebieden en percelen. Deze rechten blijven ook na het vaststellen van de Omgevingsvisie. De Omgevingsvisie wordt vooral gebruikt om als gemeente (bouw)plannen af te wegen die niet passen binnen de bestaande bestemmingsplannen. Daarnaast wordt de Omgevingsvisie gebruikt om het Omgevingsplan te maken. Dit Omgevingsplan vervangt op termijn alle bestemmingsplannen in de gemeente.

In de Omgevingsvisie staat het beleid (op hoofdlijnen). In het Omgevingsplan staan de juridische regels – gemaakt zijn vanuit dit beleid – die gelden voor bepaalde gebieden of percelen. Een Omgevingsvergunning is een toestemming om een bepaald bouwplan te realiseren op een bepaalde plek.

Kernkwaliteiten zijn kenmerken die onze gemeente onderscheiden van andere gemeenten. Deze kwaliteiten willen we behouden en versterken, omdat ze bijdragen aan de identiteit van de gemeente Heerenveen en het prettig maken om hier te wonen, te werken en te recreëren. In de Omgevingsvisie zijn zes kernkwaliteiten beschreven en uitgewerkt:

1. Een landelijk onderscheidend profiel als (top)sportgemeente
2. De uitstekende (boven)regionale bereikbaarheid en daarbij horend vestigingsklimaat
3. De nabijheid van regionale voorzieningen
4. Landschappelijke diversiteit
5. De historie van de (veen)ontginningsgeschiedenis
6. Een robuust groen- en blauw netwerk

In een Omgevingsvisie staan geen regels die op perceel-niveau aangeven wat er wel en niet is toegestaan. Deze regels staan in het Omgevingsplan. Het Omgevingsplan vervangt uiteindelijk alle bestemmingsplannen van de gemeente. De Omgevingsvisie geeft ook geen gedetailleerd beleid. Nadere uitwerking van het beleid vindt plaats in programma’s.

De Omgevingsvisie is de langetermijnvisie van de gemeente voor de fysieke leefomgeving. Bij de fysieke leefomgeving gaat het over alle onderwerpen die je buiten de deur ziet. Denk bijvoorbeeld aan woningbouw, groen, landschap, natuur, verkeer, water, bedrijven en het cultureel erfgoed. De Omgevingsvisie is gericht op de ambities die we tot 2040 willen realiseren. De Omgevingsvisie bevat de hoofdlijnen van het beleid en geldt voor de hele gemeente.

Een verordening is een document met regels over een bepaald onderwerp en vastgesteld door de gemeenteraad. Denk aan de erfgoedverordening, de geurverordening of de algemene plaatselijke verordening (APV).

Kijk op de website www.mijnkijkopheerenveen.nl voor meer informatie.

Alle regels over de fysieke leefomgeving zijn straks digitaal beschikbaar op  de Landelijke voorziening Digitaal Stelsel Omgevingswet (afgekort DSO-LV), gekoppeld aan een locatie op de kaart. Per locatie is dan duidelijk welke regels daar gelden. Dit digitale loket vervangt uiteindelijk onder andere de websites www.ruimtelijkeplannen.nl en www.omgevingsloket.nl.

Op 1 januari 2032 moet er één omgevingsplan voor de hele gemeente zijn. Gemeente Heerenveen werkt in stappen en via gebieden en thema’s aan het omgevingsplan Heerenveen met onderstaande globale planning:

Programma buitengebied (MER) 2023-2025
Woongebieden Heerenveen 2024-2025
Buitengebied 2025-2027
Dorpen 2026-2027
Heerenveen Centrum 2026-2027
Bedrijventerreinen 2027-2029
Milieuregels bruidsschat 2028-2029
Regels fysieke leefomgeving uit verordeningen 2028-2029

Heel kort? In het omgevingsplan staan de regels voor de fysieke leefomgeving.

Maar wat houdt dat dan in:

• De fysieke leefomgeving is wat we zien en voelen. Lucht, water, bodem, natuur en ook wegen, water, gebouwen en leidingen
• De regels zijn voor iedereen en voor de hele gemeente
• Nu staat dit nog in bestemmingsplannen en verordeningen. Straks allemaal in één omgevingsplan voor de hele gemeente

Het maken van een omgevingsplan moet voor 1 januari 2032 klaar zijn en is een verplichting van de Omgevingswet die 1 januari 2024 ingaat. Die tijd is wel nodig. Alle regels moeten goed in het omgevingsplan komen en ook digitaal beschikbaar zijn. De omgevingsvisie van de gemeente Heerenveen is  onze basis voor het maken van het omgevingsplan. Ook moeten we rekening houden met regels (instructieregels) van het Rijk en de provincie.

Iedereen – inwoners, dorps- en wijkraden, ondernemers enz. –  kan meedenken over het Omgevingsplan. Bij het maken van een omgevingsplan kunnen wij het niet altijd iedereen naar de zin maken. Als we keuzes moeten maken, doet de gemeenteraad dat als zij wijzigingen van het omgevingsplan vaststelt.

Wanneer de Omgevingswet in werking treedt, worden de bestemmingsplannen en verordeningen het ‘Omgevingsplan van rechtswege’. In de overgangsperiode van 6 jaar – tot 2032 – worden gaandeweg de regels aangepast zodat ze voldoen aan de Omgevingswet. In deze periode kunnen dus oude of nieuwe regels gelden.

Een bouwplan dat past in het omgevingsplan krijgt een vergunning. Past een bouwplan niet in het Omgevingsplan, dan kijkt de gemeente of ze mee kan werken aan het bouwplan. Als dat kan, verleent de gemeente in afwijking van het omgevingsplan een vergunning.

We bekijken per project of deelgebied waarvoor we het omgevingsplan opstellen of wijzigen hoe we de participatie, het meedenken doen. Dan komen er onder andere uitnodigingen en berichten op de social media. Zodat iedereen die dat wil, mee kan doen.

De regels die nu in het bestemmingsplan of een verordening staan (en straks in het Omgevingsplan).

Om te kijken welke regels er gelden, kijk je naar de toepasbare regels. Via zogenaamde vragenbomen –  een vraag met de antwoordmogelijkheden leiden je naar een volgende vraag met weer antwoordmogelijkheden – kom je onder aan de streep bij wat er kan en mag over het onderwerp waar je een vraag over had.

Een belangrijk verschil is dat er straks één omgevingsplan is voor de hele gemeente Heerenveen. Nu kennen we nog allerlei bestemmingsplannen voor verschillende gebieden. Denk aan bestemmingsplannen voor bijvoorbeeld het buitengebied, voor bedrijventerreinen of bestemmingsplannen voor afzonderlijke dorpen. Dat verandert dus. Ook regelen we in het omgevingsplan meer op het gebied van milieu zoals geur, geluid en bodem. Daarnaast regelen we in het omgevingsplan zaken die nu nog in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) en welstandsnota staan. Doel van al deze veranderingen is dat alle regels over de fysieke leefomgeving bij elkaar op één plek staan: in het omgevingsplan.

In het bestemmingsplan staan regels voor het bouwen en gebruik van gronden en gebouwen. Bij een aanvraag voor een omgevingsvergunning, voor bijvoorbeeld het bouwen van een huis, kijken wij naar het bestemmingsplan. Als de aanvraag binnen de regels past, wordt de vergunning verleend. Past het niet, dan bekijkt de gemeente of er afgeweken kan worden van het bestemmingsplan. Vanaf 1 januari 2024 worden de huidige bestemmingsplannen automatisch het Tijdelijk omgevingsplan.