Schadelijke planten
In ons land komen planten voor die schadelijk zijn voor hun omgeving, ze worden aangeduid als ‘invasieve exoten’. Met exoot wordt een plant, dier of ander organisme bedoeld dat van nature niet in Nederland voorkomt. Invasief geeft aan dat ze schade toebrengen aan de natuur doordat ze inheemse planten of dieren verdringen, opeten of op andere manieren vernietigen.
Invasieve exoten in Heerenveen
In Heerenveen hebben we ook te maken met schadelijke planten. In de openbare ruimte bestrijdt de gemeente in elk geval de waterwaaier, Japanse duizendknoop, reuzenberenklauw en reuzenbalsemien. Aanpak en bestrijding heeft de grootste kans van slagen als de gemeente, u als inwoner en andere (semi) overheden zoals het Wetterskip en de Provincie samenwerken.
Voorkomen is beter dan bestrijden
Voorkómen van de plant is de beste aanpak. Breng daarom geen planten, zaden of dieren uit het buitenland mee. Verspreiding van schadelijke planten kunt u voorkomen door de planten niet te kopen of uit te zaaien. Heeft u een invasieve exoot (plant) in uw tuin? Houdt u dan bij het verwijderen rekening met het volgende:
- de aanwezige plantdelen zorgvuldig verzamelen in goed afgesloten zakken,
- de goed afgesloten zakken afvoeren in de grijze container,
- bij transport goed opletten dat er geen plantdelen onderweg verloren gaan,
- voorkomen dat de plant gaat bloeien, voorkomt óók dat er zaden komen.
Locatie in beeld
Voor de bestrijding van de invasieve exoten in openbaar gebied is het voor de gemeente goed om de planten zo vroeg mogelijk te signaleren en te bestrijden. Wilt u ons daarmee helpen? Ziet u een plek met één van onderstaande planten? Wilt u dat dan aan ons doorgeven via de website Fixi. Wij zijn erg geholpen als u het type plant vermeldt, een zo nauwkeurig mogelijke aanduiding van de plek in de openbare ruimte en eventueel een foto.
Heeft u na het lezen van de informatie op onze website nog vragen, neem dan contact op met de gemeente. Twijfelt u over de plantensoort dan kunt u rechtstreeks contact opnemen met de wijkteamleider van uw wijk.
Klik hieronder als u meer wilt weten over een specifieke plantensoort.
De Japanse duizendknoop is een overblijvende plant, waarvan de bovengrondse delen in het najaar afsterven en in het voorjaar met een enorme groeikracht weer uitlopen op de (ondergrondse) knoppen.
Enorme groeikracht
De wortels kunnen een dikte hebben van meer dan 1 cm dik; het zijn kruipende wortelstokken die een diepte van (meer dan) 3 meter kunnen bereiken. Kleine stukjes (minder dan 1 centimeter) van de plantdelen en de wortelstokken kunnen weer uitgroeien tot een nieuwe plant. Door de enorme groeikracht van de plant kan schade ontstaan aan bouwwerken. De plant verspreidt zich in ons land (nog) niet via zaden. Tot nu toe gebeurt verspreiding van wortel- en plantdelen via mensen of machines (aanplant, maaiers of grondtransport). Uitgebreide algemene informatie over de Japanse duizendknoop leest u hier op de website over de herkenning en bestrijding ervan.
Bestrijding
Bestrijding van Japanse duizendknoop kan op verschillende manieren, onder andere mechanisch (maaien, uitsteken, afgraven) , bestrijding met heet water, of verstikking door langdurige afdekking van de plant. Andere mogelijkheden voor het uitroeien van de Japanse duizendknoop zijn op internationaal niveau in een onderzoeksfase. De plant is bijzonder hardnekkig en het volledig laten verdwijnen vraagt een constante inspanning.
Schade of risico’s
Japanse duizendknoop groeit snel en krachtig. Door deze woekerende groei worden andere planten verdrongen. Dit schadelijk voor de andere aanwezige planten. Door de enorme groeikracht van de plant kan (op termijn) ook schade ontstaan aan funderingen of bouwwerken. Er is geen risico ten aanzien van de volksgezondheid.
De Japanse duizendknoop leidt tot economische schade, vanwege (flinke) toename van de kosten voor beheer, verwijderen en afvoeren.
Aanpak gemeente Heerenveen
In 2018/2019 is in de gemeente geïnventariseerd op aanwezigheid van de Japanse duizendknoop. Locaties van kleine of grotere omvang zijn waargenomen. Het volledig verwijderen van de plant vraagt intensieve maatregelen en is kostbaar. Binnen onze gemeente worden geen chemische middelen gebruikt ter bestrijding.
Om een efficiënte bestrijding in te zetten, zijn enkele grotere locaties in mei 2020 behandeld met ingrijpende maatregelen: de grond is tot 1 meter afgegraven en gezeefd. De terug gebrachte grond wordt regelmatig gemonitord en jonge opkomende planten (handmatig) verwijderd. Overige (bekende) locaties met Japanse duizendknoop worden jaarlijks gemaaid waarbij het maaisel zorgvuldig wordt afgevoerd.
Wat kunt u zelf doen
In uw eigen tuin kunt u de Japanse duizendknoop het beste handmatig (eventueel met een riek) verwijderen. Door intensief en zorgvuldig de plant- en worteldelen te verwijderen raakt de plant uitgeput. De vrijkomende plant- en worteldelen daarna zorgvuldig verzamelen en afvoeren in goed afgesloten zakken in de grijze container. Let wel op dat er geen plant- of worteldelen onderweg verloren gaan, hierdoor kan de plant alsnog voor verdere verspreiding zorgen.
Locatie in beeld
Voor de bestrijding van de invasieve exoten in openbaar gebied is het voor de gemeente goed om de planten zo vroeg mogelijk te signaleren en te bestrijden. Ziet u een plek met Japanse Duizendknoop? Wilt u dat dan aan ons doorgeven via de website Fixi. U helpt ons door:
- de locatie zo nauwkeurig mogelijk aan te geven
- een foto van de plant mee te sturen.
Heeft u na het lezen van de informatie op onze website nog vragen, neem dan contact op met de gemeente. Twijfelt u over de plantensoort dan kunt u rechtstreeks contact opnemen met de wijkteamleider van uw wijk.
Het sap van de reuzenberenklauw bevat stoffen die bij mensen kunnen leiden tot (ernstige) brandwonden als de huid ermee in aanraking komt. Dit gebeurt vooral in combinatie met zonlicht. Ook honden kunnen bij aanraking verwondingen oplopen.
Over de reuzenberenklauw
De reuzenberenklauw is een grote overblijvende plant die 2 tot 3 meter hoog kan worden. De bladeren zijn groot, tot wel een meter lang, en scherp getand met aan de onderzijde stevige haren. De bloemstengel is hol en heeft paarse vlekken en stevige haren. De plant vormt eerst een rozet en komt pas na enkele jaren tot bloei. De bloeiwijze is opvallend; de plant bloeit vanaf juni met witte bloemen in schermen die tot 50 cm in doorsnee zijn. Elke bloem van het scherm vormt zaad. Na de zaadvorming sterft de plant af. De zaden kunnen 7 jaar later nog ontkiemen. Doordat er zoveel zaden van één plant afkomen die allemaal weer tot planten kunnen uitgroeien, worden er dichte vegetaties gevormd. Deze dichte vegetaties verdringen de andere (inheemse) plantensoorten volledig.
Verwijderingsplicht
De reuzenberenklauw mag niet meer worden verhandeld. Ook geldt de plicht om aanwezige beplantingen op te sporen, te verwijderen, of zodanig te beheren dat verspreiding en schade zo veel mogelijk wordt voorkomen. Deze bepalingen zijn afgesproken in Europees verband en gelden zowel voor (semi-) overheden als particulieren.
Bestrijding
Het voorkómen van uitzaaien is de meest effectieve maatregel om verspreiding en gezondheidsschade te voorkomen. Om zaadvorming te voorkomen, moet de plant worden ingeperkt om bloemen te maken. Bloemen worden voorkomen door de groei van de plant te belemmeren. Hiervoor zijn enkele mogelijkheden, onder andere:
- in het vroege voorjaar de wortel (ten minste 15 cm) onder de grond af te steken en dit in de zomer te herhalen.
- uitputten door regelmatig te maaien, ten minste 5 keer per groeiseizoen. Hiermee wordt voorkomen dat de plant opnieuw ondergrondse reserves aanlegt en na het maaien weer snel (op minder grote hoogte) bloemschermen maakt.
De zaden die in de grond aanwezig zijn blijven minstens 7 jaar kiemkrachtig, daarom vraagt de bestrijding een langdurige aanpak. De plant wordt ook wel gegeten door schapen en geiten. Intensieve begrazing wordt daardoor ook ingezet om de reuzenberenklauw te bestrijden.
Schade of risico’s
Het risico voor gezondheidsklachten bij mens en dier is de belangrijkste reden om de plant te bestrijden. Dichte groepen reuzenberenklauw bij recreatiegebieden en rivieroevers belemmeren de toegankelijkheid. Ook kunnen dichte groepen van berenklauw andere plantensoorten verdringen, waarmee ze een grote verstoring van (inheemse) vegetatie veroorzaken. De reuzenberenklauw leidt tot economische schade, vanwege toename van de kosten voor beheer en verwijderen.
Aanpak gemeente Heerenveen
In 2018/2019 is in de gemeente geïnventariseerd op aanwezigheid van de reuzenberenklauw. Hierbij zijn plekken van enkele planten maar ook van grotere omvang aangetroffen. Soms in combinatie met Japanse duizendknoop. De locaties worden beheerd met als doel het voorkómen van bloei en het voorkómen van verdere uitbreiding. Uiteindelijk zal de reuzenberenklauw verdwijnen.
Wat kunt u zelf doen
U mag een reuzenberenklauw in uw tuin laten staan. Wél moet worden voorkomen dat er zaden worden gevormd. Via de zaden kan de plant zich gemakkelijk verspreiden. Bloemschermen moeten daarom worden verwijderd voordat ze zijn uitgebloeid en zaad hebben gevormd. Aanwezige plantdelen en zaden van schadelijke planten uit uw tuin kunt u afvoeren in de grijze container. Let wel op dat er geen delen of zaden naast de container vallen of onderweg verloren gaan, hierdoor kan de plant alsnog voor verdere verspreiding zorgen. In alle gevallen is het van belang om huidcontact met de plant te voorkomen; bij aanraking kan dit leiden tot (ernstige) brandwonden.
De grote gedroogde bloemschermen zijn populair als woondecoratie. Hierin kunnen nog zaadjes met kiemkracht aanwezig zijn. U kunt er meer over lezen in de richtlijnen van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit Hier leest u onder andere dat het verboden is om levende exemplaren (en alle onderdelen die kunnen overleven of zich kunnen vermeerderen, zoals worteldelen of zaden) te verhandelen of te verspreiden.
Locatie in beeld
Voor de bestrijding van de invasieve exoten in openbaar gebied is het voor de gemeente goed om de planten zo vroeg mogelijk te signaleren en te bestrijden. Wilt u ons daarmee helpen? Ziet u een plek met Reuzenberenklauw? Wilt u dat dan aan ons doorgeven via de website Fixi
U helpt ons door:
- de locatie zo nauwkeurig mogelijk aan te geven
- een foto van de plant mee te sturen.
Heeft u na het lezen van de informatie op onze website nog vragen, neem dan contact op met de gemeente. Twijfelt u over de plantensoort dan kunt u rechtstreeks contact opnemen met de wijkteamleider van uw wijk.
Waterwaaier is een waterplant die in de waterbodem wortelt. Waterwaaier werd als zuurstofplant geïmporteerd voor de handel in aquariumplanten. Het komt in de natuur terecht doordat mensen overtollige planten weggooien via het riool of in open wateren. De plant verspreidt zich daarna op eigen kracht.
Over de waterwaaier
De plant bestaat uit een stengel met tegenoverstaand, waaiervormig blad en vormt kleine witte bloemen. De plant groeit onder water alleen de bloemen steken boven het water uit. Deze plant groeit in stilstaand of langzaam stromend water van enkele meters diepte, zoals kanalen en ondiepe meren. Onder (voor de plant) ideale omstandigheden kan een grote drijvende mat worden gevormd. Eenmaal aanwezige planten in open water, kunnen door menselijk handelen worden verspreidt: de plant blijft bijvoorbeeld hangen aan boten of vistuig of er blijven delen achter bij bestrijding van de plant. Bij overvloedige groei raken watergangen en waterinlaten verstopt. De plant veroorzaakt hinder voor de pleziervaart en beperkt recreatieve mogelijkheden (zwemmen, hengelsport etc.) en heeft hierdoor een negatieve invloed op toerisme.
Meer informatie vindt u op de website van Nederlandse Voedsel – en Warenautoriteit
Bestrijding
Voorkómen van de plant in het open water is de beste bestrijding. Na vestiging van de plant is verwijderen van planten en de wortels de meest effectieve maatregel. Verwijdert u uw planten, gooi deze dan niet in het riool of open water, maar bij het groenafval. Het houden van deze soort is alleen mogelijk met een vergunning, deze kan worden aangevraagd bij RVO.nl.
Schade of risico’s
Waterwaaier is een zeer krachtig groeiende plantensoort waardoor open wateren dicht groeien. Hierdoor worden de inheemse ondergedoken waterplanten verdrongen. Het afsterven van grote massa’s waterwaaier kan leiden tot zuurstofgebrek in het water. Dit heeft een negatieve invloed op andere waterorganismen en kan leiden tot vissterfte. Een lokale toename van waterwaaier kan ook leiden tot een toename van slakken die besmet zijn met een platworm, deze veroorzaakt zwemmersjeuk.
Tevens raken watergangen en waterinlaten door overvloedige groei verstopt en veroorzaakt het hinder voor de pleziervaart en de recreatie (zwemmen, hengelsport).
Waterwaaier leidt tot economische schade, vanwege toename van de kosten voor beheer en verwijderen.
Aanpak gemeente Heerenveen
In de gemeente Heerenveen komt de waterwaaier massaal voor in het zuidelijk deel van de gemeente. In 2019 is gestart met de verwijdering van de plant uit het water door een gespecialiseerd bedrijf. De uitvoering van de werkzaamheden is kostbaar en tijdrovend onder andere omdat het een grote nauwkeurigheid van werken vraagt. Het tijdstip moet juist gekozen worden: de plant moet voldoende zuurstof bevatten en andere waterorganismen moeten zo min mogelijk worden verstoord. Nauwgezet -centimeter voor centimeter- wordt de bodem losgewoeld met (lage) waterdruk. Als de wortel goed en volledig los is van de bodem dan kan het geheel (plant mét wortel) naar de oppervlakte drijven. Daarna kunnen de plantdelen zorgvuldig worden verzameld en afgevoerd. In 2019 en 2020 zijn grote delen van de waterpartijen in ‘de Heide’ behandeld. Ook komen er nog steeds nieuwe locaties bij. Zodra de omstandigheden voor de plant goed zijn wordt het verwijderen hervat. De verwachting is dat in juli of augustus 2021 zal zijn. De wateren die in de achterliggende jaren zijn behandeld, worden gecontroleerd op hergroei. Indien nieuwe planten aanwezig zijn, worden deze verwijderd.
Wat kunt u zelf doen
Voorkómen dat de plant zich kan vestigen in open water is de beste bestrijding. Verwijdert u waterwaaier, of ontdoet u vistuig, boten, waterspeelgoed, of iets anders van de waterwaaier wilt u dan de plantenresten verzamelen en bij het restafval (de grijze container) doen?
Locatie in beeld
Voor de bestrijding van de invasieve exoten in openbaar gebied is het voor de gemeente goed om de planten zo vroeg mogelijk te signaleren en te bestrijden. Wilt u ons daarmee helpen? Ziet u een plek met Waterwaaier? Wilt u dat dan aan ons doorgeven via de website Fixi
U helpt ons door:
- de locatie zo nauwkeurig mogelijk aan te geven
- een foto van de plant mee te sturen.
Heeft u na het lezen van de informatie op onze website nog vragen, neem dan contact op met de gemeente. Twijfelt u over de plantensoort dan kunt u rechtstreeks contact opnemen met de wijkteamleider van uw wijk.
Reuzenbalsemien is in Europa ingevoerd als sierplant en werd ook uitgezaaid als nectarbron voor bijen. De plant verspreidt zich makkelijk en is inmiddels verwilderd.
Makkelijke verspreiding
Verspreiding gaat gemakkelijk doordat de zaden wegschieten bij aanraken, ze komen dan op de grond om te kiemen of worden meegevoerd door stromend water. De reuzenbalsemien bloeit van juni tot oktober. In goede omstandigheden kan de plant bijna 3 meter hoog worden. Een reuzenbalsemien maakt elk jaar zo’n 800 zaadjes. Daardoor kan de plant flink voortwoekeren. Het vormt dan hoge, dichte, sterk vertakte beplanting, die inheemse soorten verdringt. De reuzenbalsemien groeit op zonnige tot licht beschaduwde (vrij open) plaatsen waar de grond vochtige en voedselrijke is. Als eenjarige plant heeft het elk jaar open plekken of verstoringen nodig om te kunnen kiemen: in bossen, (spoor)bermen, ruderale terreinen en op oevers.
Meer informatie vindt u op de website van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit .
Reuzenbalsemien kan worden verward met andere soorten springzaad echter het heeft als enige tegenoverstaand blad. De andere Impatiens-soorten die in Nederland voorkomen, hebben verspreid staande bladeren. Bovendien zijn de andere soorten veel kleiner. U vindt op de website van Floron een overzicht van de verschillende soorten.
Bestrijding
Maaien en handmatig verwijderen vóór de bloei, zijn de meest efficiente methoden om de plant te laten verdwijnen. De maatregel moet in elk geval worden uitgevoerd vóórdat er zaad wordt gevormd, dus in juni of begin juli. De afgemaaide planten en wortels moeten worden verwijderd om hergroei te voorkomen. Handmatig verwijderen is meer arbeidsintensief dan machinaal maaien. Het heeft als voordeel dat ook moeilijk toegankelijke plekken kunnen worden bewerkt en dat e locatie zorgvuldiger kan worden bekeken.
Na het uittrekken moet de stengel volledig worden gebroken om uitgroei en nieuwe wortelvorming te voorkomen (dit is vooral van belang in vochtige gebieden). Begrazing is minder effectief omdat de meeste herbivoren geen voorkeur hebben voor de balsemien. Na bestrijding moeten nieuwe kiemplanten worden verwijderd. De zaden hebben een kiemkracht van minstens 2 jaar.
Schade of risico’s
Reuzenbalsemien is een zeer krachtig groeiende plantensoort waardoor andere inheemse planten worden verdrongen. Als een oever slechts begroeid is met reuzenbalsemien blijft na het afsterven in de winter een kale oever over. Hierdoor is de kans op erosie groter dan als de oever met bijvoorbeeld gras was begroeid. Reuzenbalsemien leidt tot economische schade, vanwege toename van de kosten voor beheer en verwijderen.
Aanpak gemeente Heerenveen
In 2018/2019 is in de gemeente geïnventariseerd op aanwezigheid van de reuzenbalsemien. Locaties met enkele planten maar ook plekken van grotere omvang zijn aangetroffen. De plekken met reuzenbalsemien die bij ons bekend zijn, worden bewerkt door handmatig verwijderen van de planten vóór de bloei. Het doel is het voorkómen van bloei en zaadvorming en daarmee het voorkómen van verdere uitbreiding van het aantal plekken. Op grotere locaties wordt er naar gestreefd de omvang per de locatie jaarlijks kleiner te maken.
Wat kunt u zelf doen
Reuzenbalsemien in de tuin mag blijven staan, maar mag zich niet voortplanten. Omdat het ondoenlijk is om alle bloemen voor de zaadzetting te verwijderen, is het verwijderen van de planten de meest effectieve manier om verspreiding naar de omgeving te voorkomen. Aanwezige plantdelen en zaden van schadelijke planten uit uw tuin kunt u afvoeren in de grijze container. Let wel op dat er geen delen of zaden naast de container vallen of onderweg verloren gaan, hierdoor kan de plant alsnog voor verdere verspreiding zorgen.
Locatie in beeld
Voor de bestrijding van de invasieve exoten in openbaar gebied is het voor de gemeente goed om de planten zo vroeg mogelijk te signaleren en te bestrijden. Wilt u ons daarmee helpen? Ziet u een plek met Reuzenbalsemien? Wilt u dat dan aan ons doorgeven via de website Fixi
U helpt ons door:
- de locatie zo nauwkeurig mogelijk aan te geven
- een foto van de plant mee te sturen.
Heeft u na het lezen van de informatie op onze website nog vragen, neem dan contact op met de gemeente. Twijfelt u over de plantensoort dan kunt u rechtstreeks contact opnemen met de wijkteamleider van uw wijk.